بازدهی 40 ماهه پنج بازار

 – در اقتصاد ایران سرمایه‌گذاران با انتخاب‌های محدودی برای تخصیص منابع خود و کسب بازدهی مواجه هستند. بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاران بیش از پنج بازار طلا و سکه، مسکن، ارز، بورس و سپرده‌گذاری بانکی گزینه‌ای دیگر را پیش روی خود ندارند. در 40ماه گذشته سرمایه‌گذاران این بازارها از بازدهی رقم رویایی 275درصد تا رقم ناچیز 14درصد را تجربه کرده‌اند. نکته جالب آنکه در این بازه زمانی سرمایه‌گذاران بخش مسکن که قشر سنتی سرمایه‌گذاران اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهند، کمترین میزان بازدهی عایدشان شده است.

دنیای اقتصاد برای دوره‌ای 40 ماهه بررسی کرد
بازدهی پنج بازار سرمایه‌گذاری در ایران
گروه بورس- علیرضا باغانی: در شرایطی که تب و تاب دادوستد سکه و دلار در کشور فروکش کرده و پس از یکه‌تازی سال گذشته این دو بازار در ایران هم‌اکنون دیگر از صف‌های خرید سکه در مقابل بانک ملی و سبزه میدان و بازار داغ دلار در صرافی‌های میدان فردوسی خبری نیست. بررسی وضعیت بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری در کشور طی سال‌های گذشته می‌تواند دیدی نسبتا مناسب از اوضاع سرمایه‌گذاری در ایران ترسیم کند.
سرمایه‌گذاری توسط ایرانی‌ها قدمت زیادی دارد، یعنی زمانی که مردم این کشور متمدن قبل از وجود داشتن چیزی به نام «پول» و در مبادلات پایاپای و کالا به کالا به سرمایه‌گذاری در کالا‌های پربازده و پرطرفدار می‌پرداختند. جواهرات، ادویه‌جات و محصولات غذایی از جمله کالاهایی بود که در هزاره قبل، سرمایه‌گذاری در آن با بازده مناسبی مواجه بوده است.

حال آنکه هم‌اکنون سرمایه‌گذاری ایرانیان با تغییر اوضاع و احوال شرایط به بازارهای طلا، سکه، مسکن، ارز، سپرده بانکی و بازار نوین بورس متمرکز شده است، بازارهایی که در هر دوره‌ای با افت و خیزهای زیادی مواجه شده و اصطلاحا خیلی‌ها را ثروتمند کرده و خیلی‌های دیگر را از عرش به فرش رسانده است.
نمونه‌اش همین سال گذشته که خیلی از سرمایه‌گذاران از محل خرید سکه و دلار سود خوبی عایدشان شد و در مقابل سرمایه‌گذارانی بودند که در بورس تهران فقط 2/11 درصد بازدهی کسب کردند.
اما آنچه که دانستن آن لازم است وضعیت این بازارها در بلندمدت است، چراکه در ایران سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری بلندمدت توصیه می‌شوند، به ویژه آنکه در بورس تعریفی هم که از سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌شود، زمانی بیش از یک سال است.
از این رو در این گزارش به بررسی وضعیت بورس و بازارهای رقیب آن طی 40 ماه گذشته پرداخته‌ایم، بررسی‌ای که می‌تواند روایتگر خوبی از اوضاع بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری فعال در ایران باشد. ضمن اینکه شاخص بورس هم از 40 ماه گذشته یعنی آذر 87 دستخوش تغییراتی در نحوه محاسبه شده است، به آن معنی که اگر بخواهیم کنکاشی در اوضاع سال‌های گذشته بورس و وضعیت بازدهی آن داشته باشیم، بهتر است این بررسی را از زمانی آغاز کنیم که دماسنج بورس یک‌پارچه تاثیرپذیر از بازده قیمت و سود نقدی توزیع شده در مجامع شرکت‌ها شد.
خودنمایی طلای 18 عیار ایرانی
بررسی‌های ما از وضعیت بازارهای پربازده در 40 ماه گذشته یعنی از آذر 87 تا فروردین 91 حاکی از آن است که در این پروسه هر گرم طلای 18 عیار ایرانی با ثبت 275 درصد بازدهی صدرنشین بوده و قیمت 19 هزار و 390 تومانی این فلز پرطرفدار در فروردین‌ماه سال جاری به 72 هزار و 718 تومان رسیده است.
بعد از بازار طلا، سکه دومین بازار پربازده بوده و نرخ هر قطعه آن از 195 هزار تومان آذر 87 با 261 درصد رشد به 705 هزار تومان در فروردین 91 رسیده است.
این بررسی نشان می‌دهد که هرچند بورس تهران در سال گذشته عملکرد خوبی را از خود به نمایش نگذاشته است، اما در 40 ماهه گذشته با ثبت 198 درصد بازدهی سومین بازار پربازده ایران بوده است.
به‌طوری که شاخص طراحی شده در آذر 87 رقم 9 هزار و 130 واحد را تجربه می‌کرده است، اما در فروردین 91 توانسته ارتفاع 27 هزار و 260 واحدی را شاهد باشد.
اما در این بین هرچه نمی‌توان اونس جهانی طلا را به عنوان بازاری برای سرمایه‌گذاری ایرانیان دانست، اما بد نیست که بدانید هر اونس طلا هم در این پروسه 40 ماهه با 117 درصد رشد قیمت مواجه شده است. در این بین دلار آمریکا به عنوان پرمعامله‌ترین ارز دنیا به‌عنوان یکی از بازارهای سرمایه‌گذاری غیررسمی در 40 ماهه گذشته، رشد قیمتی معادل 78 درصد را تجربه کرده است. یعنی هر دلار آمریکا از هزار و 21 تومان در آذر سال 87 به رقم هزار و 825 تومان در فروردین 91 رسیده است. اتفاقی که بازار دلار را به عنوان چهارمین بازار پربازده کشور معرفی می‌کند.
مسکن پنجم شد!
در نهایت رتبه پنجمین بازار ایران به لحاظ سرمایه‌گذاری هم به بازار مسکن می‌رسد که پس از رکود رخ داده در سال 88، تنها توانسته ظرف 40 ماه گذشته 14 درصد بازدهی عاید فعالان خود کند. هرچند این آمار رسمی تناقض‌هایی با رشد قیمت مسکن در تهران دارد. اما در نهایت آماری رسمی است و تنها این آمار قابل اتکاست. تا جایی که این آمار رسمی حاکی از آن است که قیمت متوسط مسکن از مترمربعی یک میلیون و 840 هزار تومان در سال 87 به مترمربعی 2 میلیون و 100 هزار تومان در سال 90 رسیده است.
این در حالی است که بازار مسکن در سال 86 توانسته بود بازدهی 6/81 درصدی را به ثبت رسانده و در سال 87 هم رشد قیمت 6/22 درصدی را شاهد بود. اما در سال 88 رشد قیمت مسکن در تهران منفی شد و به 17 درصد کاهش قیمت منجر شد و در سال‌های 89 و 90 هم متوسط رشد قیمت مسکن در تهران به ترتیب 9/9 درصد و 5/18 درصد بوده است.
اتفاقی که از رشد میانگین تنها 25 درصدی قیمت مسکن در تهران طی پروسه‌ای 5 ساله از سال 86 تا سال 90 حکایت دارد. هرچند در این میان بد نیست نیم نگاهی هم به بازار سپرده بانکی داشته باشیم که نرخ‌های شناور سود 15 تا 20 درصدی این بازار توانسته بود در این پروسه 40 ماهه شمار زیادی از سرمایه‌گذاران را روانه بانک‌ها کند.
طوفان قندی‌ها در 40 ماهه
افزون بر این، خالی از لطف نیست که بدانید در بورس تهران طی 40 ماه گذشته چه گروه‌هایی توانسته‌اند، بازدهی خوبی عاید سرمایه‌گذاران کرده و نزد سرمایه‌گذاران خود روسفید باشند. این بررسی نشان می‌دهد که شاخص گروه قند و شکر از آذر 87 تا فروردین 91 رشد 930 درصدی را تجربه کرده و پربازده‌ترین گروه بورس تهران شناخته شده ‌است. گروهی که البته سال گذشته با رشد 311 درصدی رتبه نخست گروه‌های بازار را به خود اختصاص داده بود و اکنون حاشیه‌نشین بورس تهران شده است. از سوی دیگر گروه‌های رایانه و ابزار پزشکی هم با ثبت به ترتیب 785 درصد و 458 درصد بازدهی دومین و سومین گروه پربازده بورس تهران در 40 ماه گذشته شناخته شده‌اند و گروه‌های زراعت و شیمیایی با رسیدن به بازدهی به ترتیب 351 درصدی و 344 درصدی در سکوی چهارمین و پنجمین گروه پربازده بورس قرار گرفته‌اند.
منفی‌ترین و کم‌بازده‌ترین گروه‌ها...؟
نام گروه سیمان در این دوره با ثبت بازدهی تنها 26 درصدی در میان کم‌بازده‌ترین گروه‌ها خودنمایی می‌کند.
افزون بر این، گروه حمل‌ونقل در این پروسه به‌رغم حضور شرکت بزرگی مثل کشتیرانی فقط 27 درصد زیان عاید سرمایه‌گذاران کرده و نام گروه‌های لاستیک، منسوجات و محصولات کاغذی هم در میان گروه‌های کم‌بازده بازار طی 3 سال گذشته خودنمایی می‌کند.
همچنین در این مدت در گروه محصولات چرمی تک سهم سرمایه‌گذاری گروه صنعتی ملی با بازدهی 1068 درصدی همراه شده است.
بورس جذاب ماند
محسن نظری تحلیلگر بازار سرمایه در این زمینه معتقد است: بازدهی بورس تهران تنها طی کمتر از 4 سال به طور متوسط 198 درصد بوده است که میزان بازدهی یک سپرده 5 ساله در همین مدت به سطوح 70 تا 80 درصد رسیده است. پس بازار سرمایه به طور متوسط بازدهی دو برابری را به نسبت سپرده بانکی داشته است. آن هم در شرایطی که شاهد اجرای طرح تحول و افزایش هزینه شرکت‌ها و موانعی مانند افزایش تحریم‌ها و تنگنا در شرکت‌ها بودیم، ولی در این بین بازدهی‌های قابل توجه در بازار سرمایه همچنان جذابیت این بازار را حفظ کرده است.
برای مثال بازدهی 930 درصدی گروه قند و شکر هنوز هم می‌تواند شیرینی خاصی به سهامداران این گروه بدهد.
نظری در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد افزود: در زمینه گروه شیمیایی که جزو صنایع بزرگ و برتر کشور نیز به شمار می‌رود، بازدهی 344 درصدی نشان از پتانسیل بالای صنایع برتر کشور دارد، صنایعی که با چشم‌انداز بلندمدت همواره نشان از بازدهی‌های بالا دارند. به گفته وی، با بررسی 38 صنعت بورسی به این نکته مهم و جالب می‌رسیم که بازدهی حدود 39 درصد از صنایع بورسی حتی بیشتر از بازدهی متوسط شاخص یعنی بازدهی بیش از 198 درصدی بوده است که این امر خود گواهی بر پتانسیل فراوان بازار سرمایه است.